लक्ष्मण घिमिरे “आनन्दयोगी”
अग्निहोत्र एक प्राचीन वैदिक अनुष्ठान हो जहाँ अभ्यासकर्ताहरूले सूर्योदय र सूर्यास्तमा विशिष्ट पदार्थहरू जलाउँछन्। भारतमा सुरु भएको यो अभ्यास पुस्तादेखि पुस्तासम्म हस्तान्तरण हुँदै आएको छ, जसले यसको आध्यात्मिक, चिकित्सीय र वातावरणीय लाभहरूको लागि महत्त्व प्राप्त गर्दै आएको छ। यस लेखमा, मैले अग्निहोत्रको इतिहास, फाइदाहरू र यस्को महत्त्व बारे साराशं मा वर्णन गर्न गैरहेकोछु।जसले यो समृद्ध अभ्यास सुरु गर्न का लागि इच्छुकहरूलाई मार्गदर्शन गर्दछ।

इतिहास
अग्निहोत्रको जरा प्राचीनकाल देखि नै सुरु भएको हो। ऋषि- महर्षीहरु र विद्वानहरूले ग्रन्थहरू रचना गरे जुन हिन्दू दर्शन, अनुष्ठान र अभ्यासहरूको आधार बन्यो। विशेष गरी, अथर्ववेदले अग्निहोत्रलाई एक महत्त्वपूर्ण ‘यज्ञ’ (बलिदान अनुष्ठान) को रूपमा वर्णन गर्दछ। पहिलेका समयमा, मानिसहरूले वातावरणीय सन्तुलन कायम राख्न र कृषि प्रचुरतालाई प्रवर्द्धन गर्नुको साथसाथै ब्रह्माण्डीय ऊर्जालाई सन्तुलित गर्छ र मानव जगतलाई ब्रह्माण्डसँग मिलाउँछ। यसबाहेक, समुदायहरूले यज्ञहरूलाई जीवनको केन्द्रबिन्दुको रूपमा हेरे, गहिरो श्रद्धा र समर्पणका साथ तिनीहरूको नजिक पुगे। अग्निहोत्रका फाइदाहरू विशाल छ र ओजपुर्ण छ।धार्मीक, आध्यात्मिक,आर्थिक,सामाजिक लगायत तल उल्लेखित निम्न फाइदाहरू प्रदान गर्दछ:
वातावरणीय उपचार: सही तरिकाले प्रदर्शन गर्दा, अग्निहोत्रले वरपरको वातावरण शुद्ध पार्छ र वायु प्रदूषण कम गर्छ। यसबाहेक, धुवाँमा औषधीय गुणहरू हुन्छन् जसले हानिकारक प्रदूषकहरूलाई नष्ट गर्न सक्छ।

मानसिक कल्याण:
अग्निहोत्रको अभ्यासले मन लाई शान्त बनाउँछ, तनाव र चिन्ता कम गर्छ। अझै भन्नुपर्दा , प्रकृतिको चक्रसँग मनलाई मिलाएर, यसले मानसिक स्पष्टता र ध्यान केन्द्रित गर्न बढावा दिन्छ।

कृषि समृद्धि: अग्निहोत्रबाट उत्पादित खरानी प्रयोग गर्नाले माटोलाई पोषक तत्वहरूले समृद्ध बनाउँछ। फलस्वरूप,कृषि उत्पादनमा व्यापक वृद्धि गरि रोग कीराहरूको प्रतिरोध क्षमता बढाउछ।

शारीरिक स्वास्थ्य:
अग्निहोत्रले एक लाभदायक ऊर्जा क्षेत्र उत्पन्न गर्दछ जुन मानिसहरूले स्वास्थ्य, जीवन शक्ति र समग्र जीवन सन्तुलनमा सुधार भएको दाबी गर्न सक्छ्न । नियमित अभ्यासले प्रायः उल्लेखनीय सकारात्मक परिवर्तनहरू निम्त्याउँछ। अनुष्ठान प्रक्रिया अग्निहोत्रको लागि विशिष्ट सामग्री र सटीक समय चाहिन्छ:

सामग्री: अभ्यासकर्ताहरूले तामाको पिरामिड, देशी गाइको सुकेको गोबरको केक, घिउ (स्पष्ट मक्खन), र नपकाएको चामलको दाना प्रयोग गर्छन्।
समय: अनुष्ठान सूर्योदय र सूर्यास्तमा ठीकसँग हुनुपर्छ, समय व्यक्तिको भौगोलिक स्थानको आधारमा फरक-फरक हुन्छ र दैनिक परिवर्तन हुन्छ।
प्रक्रिया:
सूर्योदय वा सूर्यास्तको क्षण नजिकिँदै जाँदा, अभ्यासकर्ताहरूले तामाको पिरामिडमा घिउले दलिएका केही चामलका दाना राख्छन्। त्यसपछि, तिनीहरूले सूर्योदय र सूर्यास्तको ठीक क्षणमा मन्त्र जप गर्छन् र आगोमा अर्पण गर्छन्।
मन्त्रहरू सूर्योदय मन्त्र: सूर्याय स्वाहा, सूर्यय इदम न मम् सूर्यास्त मन्त्र: अग्नय स्वाहा, अग्नय इदम न मम् “स्वाहा” ले अर्पणलाई जनाउँछ, जबकि “इदम न मम्” को अर्थ “यो मेरो होइन।” यो वाक्यांशले निस्वार्थता र आत्मसमर्पणको प्रतीक हो, जसले अभ्यासकर्ताहरूले व्यक्तिगत लाभको लागि भन्दा दैवी शक्तिहरूलाई अर्पण गर्छन् भन्ने संकेत गर्दछ। संस्कृत उच्चारणमा नयाँ भएकाहरूका लागि, रेकर्डिङ सुन्नु वा अनुभवी अभ्यासकर्ताबाट मार्गदर्शन लिनु उपयोगी साबित हुन्छ। यसबाहेक, अनुष्ठानको प्रभावकारिताको लागि सही उच्चारण र समय महत्त्वपूर्ण हुन्छ। अग्निहोत्र सुरु गर्नु यदि तपाईं सुरु गर्न उत्सुक हुनुहुन्छ भने, यो आधारभूत मार्ग निर्देशन पालना गर्नुहोस्:
आवश्यक सामाग्री : तामाको पिरामिड, देशी गाई को सुकेको गोबरको केक, देशी गाईको घिउ पालिस नगरिएको चामलको दाना,नबग्रह समिधा,लप्सी बिज,कालो तिल – यी अनुष्ठानको लागि आवश्यक छन्।
मन्त्रहरू : अग्निहोत्रको समयमा दुई प्राथमिक मन्त्रहरू जप गरिन्छ।सिफारिस गरिएको निश्चित समय सूर्योदय र सूर्यास्त। प्रभावकारी हुनको लागि, अनुष्ठानको शक्ति सटीक समयमा निर्भर गर्दछ, त्यसैले समयनिष्ठता महत्वपूर्ण छ। पहिलो चरण नौ दिन को प्याकेज :
अनुष्ठान सम्पन्न गर्न स्थिरता महत्त्वपूर्ण छ। दैनिक अग्निहोत्र अभ्यास गरेर, तपाईंले यसको पूर्ण लाभ लिन सक्नुहुनेछ।
अन्ततः, यो अभ्यास तपाईंको दिनचर्याको अर्थपूर्ण र परिवर्तनकारी र जीवन सार्थकता को भाग बन्नेछ।
अग्निहोत्र – सारांशमा अग्निहोत्रले केवल एक अनुष्ठान मात्र प्रदान गर्दैन; यसले हामीलाई ब्रह्माण्डको ब्रह्माण्डीय लयसँग जोड्छ। आज, मानिसहरू प्रकृतिदेखि टाढा भाग्दै गर्दा, अग्निहोत्रले वातावरण र ब्रह्माण्डसँगको हाम्रो आन्तरिक सम्बन्धको सम्झना गराउँछ। आध्यात्मिक, उपचारात्मक, वा वातावरणीय कारणहरूले गर्दा, यो अनुष्ठानले खोज, सद्भाव र सन्तुलनको मार्ग प्रदान गर्दछ।